Stare civilizacije

Troja je legendarni grad i središte, gotovo mitološkog, Trojanskog rata, koji je opisan u epskom ciklusu, a posebno u Ilijadi, epskoj poemi koja se pripisuje Homeru. Izraz Trojanci se odnosi na pripadnike društva i kulture predela koji se naziva Troja. Danas je to arheološko nalazište, u blizini morske obale u severozapadnoj Turskoj ili jugozapadno od Dardanela.

Za vreme rimske vladavine na ovom mestu, rimski imperator Avgust, je podigao grad Ilijum. Razvijao se sve do postavljenja Konstantina za imperatora, a u konstantnom ekonomskom padu bio je tokom vizantijske ere. Godine 1870., bogati nemački biznismen, Hajnrih Šliman, otkrio je prve tragove Troje. Kasnija iskopavanja dokazala su postojanje nekoliko gradova sukcesivno izgrađenih jedan za drugim. Za jedan od najranijih gradova, Troju VII, misli se da je Troja koju opisuje Homer.

Starogrčki istoričari smatraju da se Trojanski rat odigrao u periodu 12, 13. ili 14. veka pre nove ere.

Arheološko nalazište Troja je dodato na listu svetske zaostavštine UNESCO-a.

U Ilijadi, Akejani postavljaju kamp u blizini ušća reke Skamander, gde su im usidreni brodovi. Grad Troja stoji na vrhu brda, duž doline Skamander, gde se bitka i odvija. Nalazište antičkog grada je nekih 5 kilometara od obale, ali su ušća reke Skamander u vreme Trojanskog rata bila gotovo na rubu grada, čime su tvorila prirodnu odbranu od svih osvajačkih sila.

Pored Ilijade, Troja se pominje i kroz mnoga druga dela stare Grčke, od kojih izdvajamo Homerovu Odiseju. Grci i Rimljani su smatrali da je Trojanski rat istorijska činjenica, a Homerovu Troju su povezivali sa gradom u Anatoliji. Aleksandar Veliki je posetio ovo nalazište 334. godine pre nove ere, gde je održao počast Ahilu i Patroklu.

Nakon otkrića Luvijanskog bikonveksnog pečata 1995. godine, na nalazištu Troje VII je izbila vatrena diskusija povodom određivanja jezika kojim se u Troji govorilo. Sve veći broj arheologa prihvata mišljenje da je Troja pripadala širokom pojasu luvijanskog govornog područja, iako i dalje nije sigurno da je luvijanski bio primarni jezik.

Mala grupa pisaca navodi da Homerova Troja nije bila smeštena u Anatoliji, kako mnogi misle, već negde drugde: u Engleskoj, Hrvatskoj ili Skandinaviji. Ove teorije arheolozi nisu prihvatili. Danas se zna za postojanje čak devet gradova, koji su podignuti jedan nad drugim u periodu od 3.000. godine pre nove ere do 1. veka nove ere.

Ispod ruševina rimskog grada podignutog na ovoj lokaciji, Troje VIII, pronađeni su dokazi o brojnim društvenim zajednicama iz bronzanog doba.

Prema grčkoj mitologiji, rat je vođen između Trojanaca i Grka. Povod je Parisova otmica prelepe Jelene, žene Menelaja, kralja Sparte. Ilijada opisuje poslednju godinu opsade Troje, dok Odiseja opisuje Odisejev povratak kući posle rata.

Rat je izvorno potekao iz svađe između boginja Atene, Here i Afrodite. Nakon što im je Eris, boginja disharmonije, predala zlatnu jabuku, poznatu kao Jabuku razdora, koja je namenjena najpravičnijoj boginji. Zevs je boginju poslao Parisu, koji je presudio u korist Afrodite, čime je jabuka pripala njoj. U znak zahvalnosti, Afrodita je omađijala Jelenu da se zaljubi u Parisa, koji ju je odveo u Troju. Agamemnon, kralj Mikene i brat Jeleninog muža Menelaja, poveo je ekspediciju u Troju i opkolio grad zbog parisove uvrede. Opsada je trajala deset godina.

Nakon smrti brojnih junaka, najviše Ahila i Ajaksa, kao i trojanskih Hektora i Parisa, grad je pao kao rezultat podvale, danas poznate pod nazivom Trojanski konj. Grci su ubili većinu muškaraca, a ostale porobili; ostavili su žene i decu, opljačkali i spalili hramove i crkve, čime su zaslužili osvetu bogova. Samo se mali broj Grka uspešno vratio svojim kućama, dok je većina naselila obližnja ostrva i tamo napravila zasebne kolonije.

Danas je na ovom mestu turski grad Truva, koji je, u međuvremenu, postao prava turistička lokacija upravo zbog svoje bogate istorije. Arheološko nalazište se zove Troja. To je naziv koji mu je dodelila turska vlada i kao takav se pojavljuje na svim geografskim kartama.

Hazari - iščezli narod ili vladari iz senke?
Razmislite da li treba da štampate ovu stranicu!

Nijedan narod, pa čak ni nestale civilizacije Maja i Inka, ne izazivaju takvu misteriju, niti takva oprečna mišljenja, kao što to čine Hazari. Istoričari tvrde jedno, pisci drugo, političari treće, a brojni su i pojedinci koji imaju neke svoje verzije o sudbini zagonetnog plemena, koje je u svom najčuvenijem romanu, pominjao i Milorad Pavić.

Pavićev Hazarski rečnik tvrdi da su Hazari nestali, jednako misteriozno kako su se i pojavili. Da li je to tako, ili su još uvek među nama misteriozni pripadnici ovog, nekada jakog, ratničkog naroda?

Istoričari tvrde da je u pitanju drevni turski narod, koji se širio tolikom brzinom, da se njihovo carstvo do 10. veka prostiralo od Crnog mora do Urala. Glavni hazarski grad, Itil, bio je jak trgovački centar. U tom periodu ističu se po savezu sa Vizantijom i borbi protiv Arapa, a kažu da su bili mnogobošci, od kojih je kasnije većina prešla u judaizam, te ih otada mešaju sa Jevrejima.

Bili su to stepski jahači, vešti sa lukovima i strelama, ali i kopljima i sabljama. Što se tiče njihovog fizičkog izgleda, najčešće se opisuju kao crnomanjasti i niski rastom. Prema istim izvorima, 965. godine, hazarsko carstvo je propalo, jer su pokoreni od strane ruskog kneza Vladimira, a negde se pominje i ime Svjatislav.

Postoje mišljenja da Hazari nisu jednostavno iščezli raspadom svoje države, nego da su se rasuli po svetu. Neretko se čuje i teorija da upravo oni upravljaju i vladaju svetom, preko svojih uticajnih i jakih tajnih društava. Neki smatraju i da većina sadašnjih vladara i državnika pripada upravo ovom narodu.

Takođe, u Rusiji postoji i sekta istog imena, čiji pripadnici sebe nazivaju duhovnim naslednicima pravih Hazara. Međutim, vlada mišljenje da su pravi potomci Hazara sadašnji Aškenazi.

Da li je u pitanju samo jedan nestali narod, kojeg su činili nomadi i ratnici, ili je posredi prava teorija zavere, koju njegovi preostali pripadnici sprovode nad svima nama, ostaje da se vidi. Kako izgleda, Hazari će, čak i vekovima nakon uništenja njihove države, ostati nerešena misterija, o kojoj se svašta nagađa.

Vavilon je antički grad u Mesopotamiji, 88 kilometara udaljen od Bagdada, glavni grad Vavilonskog Carstva i jedan od najstarijih kulturnih, političkih i trgovačkih centara. Ime mu potiče od akadske reči vavilu, što znači božja kapija. Grad su osnovali Sumerani u četvrtom milenijumu p.n.e. Tokom vekova važnost grada se smanjivala, ali ponovo dobija na važnosti u 18. veku p.n.e. kada postaje glavni grad Hamurabijevog carstva. U to vreme, Vavilon je cvetao zahvaljujući fantastičnim diplomatskim, političkim, logističkim i graditeljskim vizijama i sposobnostima njegovog vladara Hamurabija. Od tog trenutka i postaje glavni grad Vavilonije.

Bio je smešten na obema obalama reke Eufrat tako da su morali biti sagrađeni nasipi koji su ga štitili od sezonskih poplava. Kada je procvetao, osvojili su ga Asirci. Kako su se starosedeoci opirali ovoj nametnutoj vlasti, Vavilon je uskoro potpuno uništen kako bi Asirci ugušili ustanak. Borba oko prestola u dinastiji koja je tada bila na vlasti donela je nekoliko uništenja i obnova. Senaheriba nasledio je sin Esarhadon koji je ponovo izgradio Vavilon, da bi u borbi Esarhadonova dva sina, grad opet bio uništen. Kada se oslobodio agresivne asirske vladavine, grad je još jednom postao centar obnovljenog Vavilonskog Carstva.

Oko 500 godine p.n.e. vladar Nabukodonosor je od grada napravio čudo antièkog sveta: izgradio je Ištarinu kapiju, obnovio Etamenanski hram i izgradio Semiramidine viseæe vrtove (jedno od sedam svetskih čuda). Pod vladavinom Kira i njegova sina Darija, Vavilon je postao centar učenja i naučnog napretka. Vavilonski naučnici su napravili zvezdane mape i uspostavili temelje savremene astronomije i matematike. Međutim, za vreme vladavine Darija III Vavilon je počeo da stagnira. Aleksandar Veliki osvaja Vavilon 331 godine p.n.e. i ponovo od njega stvara centar nauke i trgovine. Smrću Aleksandra Velikog završila se i veličanstvena priča o Vavilonu.

Danas se reč Vavilon koristi i kao opšti simbol za multikulturalnu i multietničku metropolu u kojoj istovremeno zajednički život deli više naroda, vera i jezika, ali i veliku gradsku celinu iskvarenu porocima i nemoralom.

Kada govorimo o Inkama, govorimo o jednom mučnom periodu svetske istorije, u kojem se često naglašava postojanje misterije. Mada, malo tu ima misterije. Dolaskom Španaca, koji su bili u potrazi za južnoameričkim blagom, zbrisana je čitava jedna civilizacija. Bez milosti su se obračunavali i iživljavali nad stanovništvom Anda. Ali, nije to jedini razlog odumiranja. Različite evropske bolesti koje su ušle u organizme Inka, polako su odnosile čoveka za čovekom. Atahualpa je bio poslednji car Inka. Njega je 1533. godine ubio konkvistador Fransisko Pizaro, a ostali su umirali radeći kao robovi u najvećem rudniku srebra na svetu, Potosi.

Bogatstvo carstva Inka bila je zemlja i radna snaga. Stanovište Inka bilo je svi moraju da rade, niko ne treba da radi previše ili predugo, niko ne sme da trpi nestašicu. Aristokratija i administrativna klasa sastojala se od većeg broja ljudi, a ne samo od pojedinaca kraljevske krvi. Poglavice svakog plemena ili države koji su ušli u carstvo imenovani su za Inka plemiće. U školama za plemiće je bila zastupljena čvrsta disciplina. Učenici su, pored intelektualnog obrazovanja, bili pod stalnim testovima fizičke izdržljivosti. Od učenika se tražilo da pokažu svoju veštinu u trčanju, borbi, okretnosti, snazi.

Društvo Inka ne bi bilo tako celovito da nije bio razvijen sistem komunikacije. Izgradili su preko 20 hiljada kilometara popločanih puteva. Putevi kojima su se kretali glasnici, nosači nosiljki i prpitomljene lame pružali su se od Pacifika do amazonskih šuma i od severa do krajnjeg juga carstva.

Kazneni zakon Inka bio je kratak i strog. U njemu je bilo pravičnosti, kao na primer kada bi se radilo o krađi: ako bi lopov ukrao zato što nije imao da jede, onda bi kažnjen bio njegov poglavica zato što mu nije obezbedio minimum onoga što pripada svakom čoveku.

Verovali su u Majku zemlju, Majku more, boga Sunca, boga Meseca, bogove Zvezda. Sam Inka je predstavljao Sunce na zemlji, jer Inka znači sunce. Iznad svih drugih bogova bio je bog tvorac, Viracocha, ili drevni temelj, gospodar, učitelj sveta. Vera u besmrtnost bila je dosta dominantna u životu Inka. Kad bi neki Inka umro, vodio ga je na drugi svet njegov pas, koji je bio ubijen da bi mogao da vodi svog gospodara.

Ekonomija je bila bazirana na kolektivnom vlasništvu zemlje i dobro rešenom navodnjavanju. Postojala su dobro rešena velika skladišta hrane, koja su omogućavala napredak carstva i u doba loše žetve. Mreža puteva je bila veoma raširena, što je omogućavalo lak transport robe i hrane. Arhitektura, umetnost i obrada metala bili su visoko razvijeni. Postojala je izuzetno napredna medicina sa razvijenom hirurgijom lobanje.

Novi španski vladari su se brutalno ophodili prema narodu Inka i njihovim tradicijama. Kultura Inka je sistematski uništavana da bi konačno postala još samo jedan deo tužne istorije američkog kontinenta.

Legenda o osnivanju Rima započinje razaranjem Troje (1184. godine pre naše ere) i begom trojanskog junaka Eneje (prema mitologiji sin boginje Afrodite). U potrazi za najpogodnijim tlom za osnivanje naselja, smestili su se u blizini ušća reke Tibar u more, podruèje kojim je vladao kralj Latin. Rimski istoričar Tit Livije navodi dve verzije razvoja događaja po Enejinom dolasku. Prema prvoj, Latin je izgubio bitku i zauzvrat ponudio ruku svoje ćerke Lavinije. Prema drugoj, Latin se sažalio nad tragičnom sudbinom Trojanaca bez doma i dao im dozvolu da se nasele u njegovoj zemlji. Kao znak savezništva, ponudio je ruku ćerke. U znak zahvalnosti, Eneja naseljeno mesto naziva Lavinium, a narod Latinima. U borbi sa susednim Etrurcima, Eneja je izgubio život, ali su njegovi naslednici proširili vlast. Osnovali su nove gradove, a najznačajniji je Alba Longa, koju prati neugodna priča.

Naime, vladara Numitora je sa vlasti zbacio rođeni brat Amulije i u nameri da iskoreni lozu brata, dao je da se ubiju njegovi sinovi, a ćerku Reu Silviju je zaredio za vestalku. Međutim, bog Mars se zaljubljuje u nju i iz te veze rođena su blizanci Romul i Rem. Procenjuje se da je to moglo biti oko 771. godine pre nove ere. Amulije naređuje da se i ovi dečaci ubiju utapanjem u Tibru. Kako su sluge dečake samo pustili u košari niz reku, oni su se nasukali na obalu. Tu ih je, po legendi, pronašla vučica i odgajila ih. Prema nekim tumačenjima Latini su izraz lupoe koristili i za vukove i za žene slobodnijeg ponašanja, pa je moguće da je Romula i Rema odgojila upravo Aka Larentia, žena kraljevskog svinjara Faustulusa, koji je, po drugoj legendi, pronašao decu.

Dečaci su odrastali ne znajući ko su zaista, dok Rem nije došao u sukob sa Amulijevim pastirima i završio u zarobljeništvu. Faustulus, spremajući akciju oslobađanja, otkriva Romulu ko su oni zaista. Nezadovoljni narod, okupljen oko porodice Faustulusa, podigao je bunu i ubio Amulija. Numitor je ponovno došao na vlast, a mladići su odlučili da podignu novo naselje u blizini mesta na kojem su odrasli. Kako se naselje proširilo, Romul je svoj deo nazvao Roma Kvadrata, dok je Rem na brežuljku Aventinu uzeo deo zemljišta i nazvao ga Remonium.

Kao datum osnivanja Rima uzima se 21. april 753. godine pre nove ere. Arheološka istraživanja su pokazala da su Latini već u X veku pre nove ere na levoj obali Tibra, na sedam brežuljaka podigli nekoliko naselja. Tim naseljima su u VI veku pre naše ere vladali moćni Etrurci. Verovatno oko 575. godine pre naše ere, Latini su oko svojih naselja podigli zidine i tako spojili naselja u jedan grad kojeg su prozvali Rim.